Artur Gold - Zapomniani kompozytorzy polscy 01 - Studio Realizacji Myśli Twórczych
Menu główne:
książki i płyty > zapomniani kompozytorzy polscy 01
Artur Gold
Urodził się 17 marca 1897 w Warszawie, zginął 2 sierpnia 1943 w obozie zagłady w Treblince – polski kompozytor, dyrygent i skrzypek, współtwórca popularnej w dwudziestoleciu międzywojennym orkiestry tanecznej Gold/Petersburski, współtwórca polskiego jazzu. Był synem Heleny i Michała Golda, flecisty Opery Warszawskiej, który zmarł gdy Artur miał kilka lat. Jego młodszym bratem był słynny później skrzypek i lider orkiestry Henryk Gold. Artur studiował w Londynie, gdzie również występował z orkiestrami brytyjskimi. W 1924 roku nagrał płyty w studiu wytwórni Columbia Records w Hayes. Jego miejscem zamieszkania i działalności artystycznej stała się jednak Warszawa.
W 1922 roku wraz ze swym kuzynem Jerzym Petersburskim założył zespół jazzowy, który szybko zdobył dużą popularność, został uznany jako najlepszy polski jazzband. Wspólnie prowadzili też orkiestry, które występowały w teatrze Qui Pro Quo, w lokalu Adria (1931–1939), Bristol, Morskie Oko, Oaza, Paradise. Ze swoją orkiestrą koncertowali we Francji, Austrii, Szwajcarii, Niemczech, Wielkiej Brytanii i wielu miastach w Polsce.
Koncerty te często były transmitowane przez radio. Wzorowali się na orkiestrze Paula Whitemana grając amerykańską muzyką jazzową w orkiestrowych aranżacjach. W latach 30. Jazzband Gold/ Petersburski współpracował z wieloma firmami fonograficznymi; Columbia, Parlophon, Odeon, Syrena Records, nagrali wspólnie wiele płyt.
Artur Gold w okresie międzywojennym skomponował ogromną ilość popularnych szlagierów, spośród których wymienić można m.in. : fokstrot Gdy Petersburski razem z Goldem gra, tanga Jaśminy, Jesienne róże, Kwiaciarka z Barcelony i Nie odchodź ode mnie oraz tango apaszowskie Pragnę Twoją Być. Był także autorem melodii Czarne oczy, Opium, Przy kominku, Szkoda twoich łez dziewczyno, Ta mała piła dziś. Skomponowana przezeń melodia piosenki Chodź na Pragę stała się hejnałem stołecznej dzielnicy Praga-Północ. Współpracował z największymi gwiazdami międzywojennej sceny muzycznej i kabaretowej. Wśród wykonawców jego utworów znajdowali się m.in. Eugeniusz Bodo, Tadeusz Faliszewski, Loda Halama, Stanisława Nowicka, Tadeusz Olsza, Zula Pogorzelska, Janusz Popławski i Stefan Witas. Od 1940 roku przebywał w getcie warszawskim. Wraz ze swą orkiestrą dawał koncerty m.in. w kawiarni „Nowoczesna” przy ul. Nowolipki 10, w której występował również Władysław Szpilman. Podczas akcji wysiedleńczej w styczniu 1943 roku został wywieziony przez Niemców do obozu zagłady w Treblince. W obozie został rozpoznany jako wybitny muzyk, w ostatniej chwili wyciągnięto go z tłumu pędzonego do komór gazowych. Zastępca komendanta Treblinki polecił mu zorganizować orkiestrę spośród więźniów.
Zespół ten był zmuszony do występów dla Niemców przy różnych okazjach, oraz podczas wieczornych apeli, w trakcie których przeprowadzano selekcję lub wykonywano kary chłosty. Gold skomponował także melodię do piosenki zwanej hymnem Treblinki. Był akceptowany przez esesmanów, którzy dopuszczali go do pewnych przywilejów. Z tego powodu, wielu więźniów nie darzyło go sympatią. Niemniej Gold wykorzystywał swą pozycję, by wspomóc członków swojej orkiestry. Dzielił się z nimi dodatkowymi racjami żywności otrzymywanymi od Niemców oraz wynegocjował, by na czas prób byli zwolnieni od niewolniczej pracy.
Nie przeżył obozu w Treblince. Został zamordowany w 1943 roku, w ostatnim okresie funkcjonowania obozu.
Inne znane jego piosenki : - Ach, te Cyganki, - Brawo! Bis!, - Bukiecik fiołków, - Chciałbym kogoś pokochać, - Chodź na Pragę, - Czy pani gra w zielone...?, - Daj gazu!, - Dlaczego pan jest taki blady, - Dziewuszko z buzią jak jabłuszko, - Gdy ciebie stracę, - Gdy Petersburski razem z Goldem gra, - Gdy zakwitną bzy, - Gdzie twoje serce? - Głos mego serca, - Ja kocham cały świat, - Ja nie mam co na siebie włożyć, - Jak zakochać się, to w niedzielę! - Jesienne róże, - Klementyna, - Kochaj mnie jak dawniej, - Kwiaciarka z Barcelony, - Melodia miłości, - Między nami już romans skończony, - Natasza tańczy, - Nie odchodź ode mnie,- Nie warto kochać, jak ty, - Nie wierzę ci, - O, Donno! - Opium ,- Ostatni raz,- Pani mi się śniła,- Pragnę twoją być,- Przestań panno stroić fochy! - Przy kominku,- Przyjdzie taki dzień, - Przyjdź kochanku , - Przyznaj się, - Pyjamy, - Raz na lewo, raz na prawo, - Szkoda twoich łez, - Ta mała piła dziś, - Tata tańczy z mamą, - To nie była miłość, - Tulipany, - Twoje jedno spojrzenie, - Twój uśmiech, - Ty nie jesteś winna,- Tylko ty, - Tyś mnie nie kochała,- Walc cygański, - Walc melancholijny,- Walc nocy, - We dwoje, - Wiosna nas pogodzi, - Wróć do mnie znów, - Wyjm palec z buzi, - Zagadka, - Zapomnij o tym, - Zatańczmy walca, - Zdejm maskę z twarzy, - Znam cię ze snów
Opracowanie: Piotr Rodowicz